P/E  از مهمترین فاکتور ها برای یافتن این سوال که یک سهم تا چه میزان ارزندگی دارد است ، به طوری که عموما افرادی که قصد سرمایه گذاری روی یک شرکت چه خارج بورس چه داخل بورس را دارند سعی در محاسبه مقداری پیشبینی شده این مؤلفه می کنند که در ادامه توضیحات مفصل راجع به این موضوع خواهیم داد

اما قبلش خوب است بدانیم که حرف P  مخفف کلمه Price  و حرف E مخفف کلمه earning  میباشد که معنی فارسی P/E می شود: (قیمت) بر ( سود ) ؛ یعنی میزان سودی که در هر سهم یک شرکت نهفته است ، به عبارت دیگر سودی که در ازای پرداخت نرخِ هر برگ سهم، یک شرکت می تواند بسازد . حال آن سود را تقسیم کند یا نه یا بخشی از آن را تقسیم کند یا نه که موضوع دیگری است که به آن DPS میگویند .

فرض کنید قیمت هر برگ سهم شرکتی در بورس 100 تومان است ، این شرکت سر سال مالی به ازای هر سهم 50 تومان سود می سازد یعنی P/E  این شرکت برابر است با 2  (p/e = 2)

فرض کنید شما مبلغ 100 میلیون تومان در این شرکت سرمایه گذاری کردید ، با مفروضات بالا (p/e = 2) سر سال مالی به سرمایه شما 50 میلیون اضافه شده است ( شما 50% از سرمایتون در یکسال سود کردید )

البته ذکر این نکته لازم است که هر شرکت اصولا تمامی سود شناسایی شده را تقسیم نمیکند و ممکن است بخشی از آن را بصورت نقدی بین سهامداران تقسیم کند و الباقی سود شناسایی شده را در حساب به نام سود انباشته ذخیره کند و برای سرمایه در گردش و یا طرح توسعه و مواردی از این قبیل در سال آینده استفاده کند ، اما نکته مهم این است که حتی اگر اون سود تقسیم نشود باز هم به دارایی شما و شرکتی که روی آن سرمایه گذاری کرده اید به همان میزان افزوده شده است پس مشکلی در ارزندگی آن شرکت تنها به دلیل اینکه سود را تقسیم نکرده وجود نخواهد داشت .

P/E ttm چیست ؟

حرف P= Price  همان قیمت سهم و حرف E همان eps  یا سود سهم است مثل تعریف بالا ، میدانیم که روی تابلو قیمت یک سهم در بورس ایران P/E  و eps  وجود دارد , اما آیا این P/E  و eps  معیاری درست برای محاسبه ارزندگی یک شرکت برای سرمایه گذاری است و آیا چشم انداز درستی از ارزندگی آن شرکت در آینده دارد ؟ جواب این سوال خیر است زیرا همه این اطلاعات روی تابلو در بورس تهران ttm  یا گذشته نگر است .

ttm  مخفف عبارت Trailing Twelve Months که به فارسی میشود 12 ماه گذشته ، پس eps ttm  یعنی سود 12 ماه گذشته به ازای هر برگ سهم و P/E ttm  که همان  P/E  روی تابلوی معاملاتی هر نماد است یعنی میزان سودی که آن شرکت در 12 ماه گذشته به ازای هر برگ سهم ساخته است .

طبیعتاً برای هر سرمایه گذاری با نگاه به گذشته دنبال چشم انداز آینده هستیم چرا که قصد سرمایه گذاری در حال و برداشت سود در آینده را خواهیم داشت پس P/E ttm  به تنهایی معیاری برای محاسبه ارزندگی یک شرکت برای سرمایه گذاری نیست چرا که یک معیارِ گذشته نگر است .

پس تحلیل گران بنیادی چه می کنند ؟  جواب این سوال در P/E forward”  که به آن P/E  تحلیلی یا P/E  آینده نگر هم گفته می شود نهفته است . سودی که شرکت به ازای نرخِ فعلی قیمت سهام خود ، در آینده می تواند می سازد .

 P/E forward چیست ؟

اصولا تحلیل گران بنیادی برای سرمایه گذاری موفق روی یک شرکت سعی در پیش بینی سودی که آن شرکت در آینده خواهد ساخت دارند ، به عبارت دیگر پیش بینی میکنند که شرکت A  در آینده به ازای پرداخت مبلغ n  بابت هر برگ سهم چه میزان سود محقق می کند که این موضوع همان مفهوم P/E forward  است ،طبیعتاً هرچه عددِ P/E forward  کمتر باشد آن شرکت از دید سودآوری ارزنده تر است.

حال این سوال در ذهن بوجود می آید که تحلیلگران چگونه P/E forward  یا همان  PE آینده نگر را محاسبه میکنند

روش محاسبه P/E forward :

عوامل موثر زیادی در محاسبه P/E forward  یک شرکت وجود دارد ، عموما ساده ترین روش ، محاسبه نرخِ رشد یک شرکت در گزارشات ِ سالهای گذشته و به نوعی روند سود سازی و درآمد آن در گذشته و نسبت دادن آن به آینده است که البته الزاماََ همه شرکت ها نرخ رشد سودآوری منظمی ندارند اما با نگاه به این روش تا حدی می توان سود آینده را با خطای زیاد پیشبینی کرد ،

دیگر راههای محاسبه سود آینده و PE forward  یک شرکت بدست آوردن جدول حساسیتِ سود آوری و به روز کردن مستمر آن است.

حال باید بدانیم جدول حساسیت چیست و چگونه بدست می آید و چه کاربردی دارد نکته ای است که در ادامه به آن می پردازیم

برای محاسبه سود یک شرکت بصورت کم خطا باید تمامی عوامل موثر اعم از هزینه های نرخ خوراک ، مالی اداری ،هزینه استهلاک ، نرخ فروش و…. مورد بررسی قرار دهیم ، در نهایت با مدل سازی کردن این موارد، حساسیت تغییر هر کدام از عوامل تاثیر گذار بر روی سود شرکت را که طبق روال گذشته بوده را حالا نسبت به حال و آینده آن بدست آوریم، این آیتم ها در یک جدول قرار داده می شوند و به راحتی با تغییر هر کدام از عوامل تاثیر گذار در درآمد یا هزینه های شرکت سود آینده را محاسبه می شود .

بعضی شرکت ها در بورس جدول حساسیت خود را به صورت بسیار خلاصه و مختصر هر سال ارائه میکنند که نشان میدهد با تغییر (مثلا نرخ دلار ) چه تغییری در سود شرکت در سال مالی پیش رو اعمال می شود که کمک بسیار زیادی به فعالین بازار و تحلیلگران میکند ، البته اگر شرکتی این جدول را ارائه نکرد یک تیم تحلیلی با بررسی صورت های مالی گذشته می تواند جدول حساس به هر متغیری را برای آن شرکت تهیه و از آن در محاسبات سود های آینده نگر ( eps forward) استفاده کنند. محاسبه و بدست آوردن جدول حساسیت نیاز به شناخت صنعت ، اطلاعات مالی ، تجربه و تیم حرفه ای و ابزار مختلف دارد مخصوصا اگر قرار باشد تعداد زیادی شرکت را جهت شناسایی ارزنده ترین آنها مورد ارزیابی و محاسبه قرار دهیم .

در زیر جدول حساسیت شرکت فایرا را مشاهده می کنید ، همانطور که مشخص است شرکت پیشبینی کرده با تغییرات قیمت جهانی آلومینیوم و دلار چه سودی را به ازای هر برگ سهم خواهد ساخت یعنی P/E forward چه میزان است

حالا که سود پیشبینی شده یک شرکت را داریم آن را تقسیم بر قیمت آن شرکت میکنیم و P/E forward  بدست می آید.

حالا یک سوال مهم ، همه این کارها را کردیم و P/E  فوروارد یک شرکت را برای سال آینده آن شرکت حساب کردیم

سوال اینجاست ، P/E چه عددی باشد خوب است ؟

جواب این سوال می تواند به اندازه دو برابر کل این مطلب باشد اما صرفا به صورت مختصر و مفید و چشم پوشی از برخی مطالب در ادامه با ذکر مثال ساده بیان می کنیم.

اول تصور نمایید PE تحلیلی آینده نگر شرکتی را 5 بدست آوردید، معنی آن چیست ؟ یعنی این شرکت به اندازه 20% سرمایه ای که در آن دارید ، در سال بعدی سود شناسایی میکند ، خوب است ؟ سوالی که خودتان باید جواب آن را بیابید. زمانی که ابزار سود بدون ریسک مثل بانک یا صندوقِ درآمد ثابت یا هر ابزار دیگری وجود داشته باشد که چنین سودی بدهد ، طبیعی است که شخص ِ سرمایه گذار، سرمایه گذاری در آن شرکت را با سود بدون ریسک مقایسه میکند.

یک اما ی بزرگ این است که آن شرکت علاوه بر اینکه دارایی دارد ممکن است 2 سال بعد بصورت تجمیعی برای شما بازدهی 50 درصدی داشته باشد و همچنین نرخ تورم در فروش آن شرکت موثر است و از طرفی طرح های توسعه، افزایش سودآوری سالهای بعدی شرکت را تضمین میکنند و بسیار عوامل دیگر که باعث می شود سرمایه گذاری در آن شرکت بازدهی به مراتب بالاتری نسبت به سرمایه گذاری روی مثلا صندوق های درآمد ثابت داشته باشد که بررسی این موارد کاملا دقیق باید توسط تیم های تحلیلی بنیادی و اقتصادی حرفه ای انجام شود .

در نهایت سعی کنید شرکتهای تولیدی که برای سرمایه گذاری انتخاب میکنید P/E کمتری نسبت به کل بازار و آن صنعت داشته باشد و سرمایه گذاری بنیادی در بورس تهران را بر سرمایه گذاری صرفا تکنیکال ترجیح دهید .

این موارد و محاسبات P/E همواره باید با شرایط نرخ ها و گزارشات شرکتها و اخبار، به روز شود و سبد سهام خود را طبق آن ببندید. طبیعتا این امکان برای افراد عادی فراهم نیست ، لذا همواره توصیه میشود از خروجیِ تحلیلیِ افرادِ حرفه ای و تیم های تحلیلی، جهت شناسایی ارزندگی و بررسی بیشتر بهره ببرید . این راه اصولی در سرمایه گذاری است .

همیشه گفته ایم اول بنیادی بعد تکنیکال .